એક હતો જોશી. એનું નામ ટીડા જોશી.
એને જોશ જોતા ના આવડેપણ ખોટો ખોટો દેખાવ કરી પૈસા કમાઈ લે. એક દિવસ ટીડા જોશી એક ગામથી બીજે ગામ જવા નીકળ્યા. રસ્તામાં બે ધોળા બળદને એક ખેતરમા ચરતા દીઠા. આ વાત એને યાદ રહી ગઈ.
જોશીજી તો ગામમાં ગયા અને એક પટેલ ને ત્યાં ઉતારો કયો. ત્યાં એક કણબી-કણબણ આવયાં ને જોશી ને કહે, જોશી મહારાજ! અમારા બે ધોળા બળદ ખોવાયા છે. તે કઈ દિશામાં ગયા હશે તેનું જોશ ઝટ ઝટ જોઈ આપો ને?
જોશીએ તો હોઠ ફફડાવી એક જૂના સડી ગયેલા ટીપણામાં જોઈને કહ્યું – પટેલ! તમારા બળદ આથમણી સીમમાં ફલાણા ખેતરમાં છે, તયાથી લઈ આવો. પટેલ તો બતાવેલા ખેતરે ગયો એટલે તેને બળદ મળી ગયા. તે ઘણો રાજી થયો અને તેણે
ટીડા જોશી ને સારી ભેટ ધરી ખુશ કર્યા.
બીજે દિવસે રાત્રે ટીડા જોશી ની પરીક્ષા કરવા ઘર ધણી એ પૂછ્યું – મહારાજ! તમારું જોશ સાચું હોય તો કહો, આજે ઘરમાં કેટલા રોટલા થયા છે?
બન્યુ એવું કે ટીડા જોશીને કંઈ કામ ન હતું અને ઘરમાં નવરાધપૂ બેઠા હતા એટલે રોટલાના તાવડીમાં નાખતી વખતે થયેલા ટપાકા ગણતા હતા! જોશીએ તો એમ જ નવરા બેઠાં ટપાકા ઉપરથી ગણી રાખેલું હતું કે કુંલ તેર રોટલા થયેલા છે. સવાલ સાંભળી તેમણે જોશ જોવાનો ડોળ કરી કહ્યું – પટેલ આજે તમારા ઘરમાં તેર રોટલા થયા હતા.
પટેલે પટલાણીને પછી જોયું તો જોશીની વાત સાવ સાચી નીકળી. પટેલને તો બહુ નવાઈ લાગી.
આ બે બનાવથી જોશી મહારાજની કીર્તિ આખા ગામમાં ફેલાઈ, ને સૌ જોશી મહારાજ પાસે જોશ જોવરાવવા આવવા લાગ્યા. એટલામાં ત્યાં ના રાજાની રાણીનો નવલખો હાર ખોવાયો. રાજાએ જોશીની કીર્તિ સાંભળી હતી, એટલે તેણે તેને તેડાવયો.
રાજાએ જોશીને કહ્યું – જુઓ, ટીડા મહારાજ! રાણીનો હાર ક્યાં છે અથવા તો કોણ લઈ ગયું છે તે જોશ જોઈને કહો. હાર જડશે તો તમને ઘણા રાજી કરીશું.
જોશી મૂંજાયા. જરા વિચારમાં પડયા. રાજાએ કહ્યું – આજ ની રાત તમે અહીં રહો, ને રાત આખી વિચાર કરીને સવારે કહજો. પણ જોજો, જોશ ખોટું પડશેતો ઘાણીએ ઘાલીને તેલ કાઢીશ.
ટીડા જોશી તો વાળુ કરીને પથારીમાં પડયા પણ ઊંઘ ન આવે. જોશીના મનમાં ભય હતો કે નક્કી સવારે રાજા ઘાણીએ ઘાલીને મારું તેલ કાઢશે. નીંદર નહોતી આવતી એટલે તે નીંદરને બોલાવવા લાગ્યા
– “નીંદરડી! આવ, નીંદરડી! આવ”.
હવે વાત એમ હતી કે રાજાની રાણી પાસે નીંદરડી નામની દાસી રહેતી હતી ને તેણે જ હાર ચોર્યો હતો. ટીડા જોશીને “નીંદરડી! આવ; નીંદરડી! આવ”, એવું બોલતાં એણે સાંભળ્યા એટલે તે એકદમ ગભરાઈ ગઈ. એને લાગ્યું કે જોશી મારું નામ પોતાના જોશના બળે જાણી ગયા લાગે છે.
નીંદરડીએ બચી જવાનો વિચાર કરી સંતાડેલો હાર બહાર કાઢયો અને જોશી પાસે છાનીછપની ગઈ અને બોલી – મહારાજ! લ્યો આ ખોવાયેલો હાર. હારનું ગમેતે કરજો પણ મારું નામ હવેલેશો નહી.
ટીડા જોશી મનમાં ખુશ થયા કે આ ઠીક થયું, નીંદરડી ને બોલાવતાં આ નીંદરડી આવી અને સામેથી હાર આપી ગઈ! ટીડા જોશીએ નીંદરડીને કહ્યું – જો, આ હાર રાણીના ઓરડામાં તેના પલંગ નીચે મકૂી આવ.
સવાર પડી એટલે રાજાએ ટીડા જોશીને બોલાવયા. ટીડા જોશીએ તો ઢોંગ કરી એક – બે સાચા ખોટા શ્લોક બોલ્યા અને પછી આંગળીના વેઢા ગણી હોઠ ફફડાવી, લાબું ટીપણું ઉખેડી બોલ્યા – રાજા! રાણીનો હાર ક્યાંય ખોવાયો નથી. તપાસ કરાવો. રાણીના ઓરડામાં જ તેના પલંગ ની નીચે હાર પડયો છે, એમ મારા જોશમાં આવે છે.
તપાસ કરાવતાં હાર પલંગ નીચેથી જ મળ્યો. રાજા ટીડા પર ખૂશ થયો અને તેને સારું ઈનામ આપ્યું.
રાજાએ એક વાર ટીડા જોશીની વધારે પરીક્ષા કરવા એક યુક્તિ વિચારી. ટીડા જોશીને લઈને રાજા એક વાર જંગલમાં ગયાં. જોશીની નજર બીજે હતી એટલી વારમાં રાજાએ પોતાની મુઠ્ઠીમાં એક ટીડડૂ પકડી લીધૂ ને પછી પોતાની બંધ મઠૂી બતાવી ટીડાને કહ્યું – કહો ટીડાજી! આ મઠૂીમાં શું છે? જોજો, ખોટું પડશેતો માર્યા જશો!
ટીડા જોશી હવે પૂરાં ગભરાયા. તેમણે વિચાર કર્યો કે હવે ભરમ ઉઘાડો થશે. હવેતો રાજા જરૂર મારી નાખશે. બીકમાંને બીકમાં બધી સાચી વાત રાજાને કહી દેવા ને રાજાની માફી માગવા માટે બોલ્યા –
ટપટપ કરતાં તેર જ ગણ્યા
વાટે આવતા ધોરી મળ્યા;
નીંદરડીએ આપયો હાર
કાં રાજા ટીડાને માર?
ટીડા જોશી જ્યાં, ‘કાં રાજા ટીડાને માર?’ એમ બોલ્યા ત્યાં તો રાજાના મનમાં થયું કે જોશી મહારાજ તો ખરેખરા સાચા જોશી છે. રાજાએ તો પોતાના હાથમાથી ટીડડૂ ઉડાડી કહ્યું – વાહ, જોશીજી! તમેતો મારા હાથમાં ટીડડૂ હતું તે પણ જાણી ગયા!
ટીડા જોશી મનમાં સમજી ગયા કે આતો મરતાં મરતાં બચ્યા ને સાચા જોશી ઠર્યાં! પછી રાજાએ જોશી ને મોટું ઈનામ આપ્યું અને તેમને વિદાય કર્યાં. ટીડા જોશીએ પણ તે દિવસ પછી જોશ જોવાનું બંધ કર્યું અને બીજા કામે વળગી, ખાઈ, પીને મજા કરી.
